Beheer
Beheer
De Natuerkoöperaasje Baarderadiel coördineert en begeleidt vier vormen van natuurbeheer. Dat zijn:
- Natuurmonumenten (NM is een TBO)
- Particulier Natuurbeheer (PN)
- Beheer op basis van compensatie voor wegenaanleg, stadsuitbreiding c.a.
a. 30-jarige contracten (Cb-30)
b. 12-jarige contracten (Cb-12) - Agrarisch Natuur en landschapsbeheer (ANLb)
De verdeling over de leden en het aantal hectares, dat in 2021 in beheer is.
| Beheersoort | Aantal beheerders’) | Ha in beheer |
| Natuurmonumenten (NM) | 1 | 190 |
| Part. Natuurbeheer (PN) | 8 | 209 |
| 30j Comp.beheer (Cb-30) | 3 | 91 |
| 12j Comp.beheer (Cb-12) | 6 | 91 |
| Agr.Nat.enlandschapsbeh. (NLb) | 88 | 1106 |
| Totaal | 106* | 1687 |
*het totale aantal beheerders is kleiner dan de optelsom, omdat sommige leden meer dan één soort beheer hebben
Naast deze 1687 ha, waarvan het beheer door de overheid gefinancierd wordt, zijn er nog 35 ha in beheer op basis van vrijwilligheid of een pachtcontract. Dit beheer is vergelijkbaar met ANLb en wordt ook door de NkB gecoördineerd en begeleid. De totale som van beheerde ha komt daarmee op 1722 ha. Overigens moet dit getal als een momentopname gezien worden, omdat tijdens het broedseizoen wijzigingen zullen optreden. Dit gaat dan niet alleen om het aantal hectares maar ook om de zwaarte van het beheer.
Beheersafspraken
Binnen de NkB richt het beheer zich op het in stand houden en zo veel mogelijk verbeteren van de leefomstandigheden en broedmogelijkheden van weidevogels in het open weidegebied. Dit in het besef dat ook de overige flora en fauna in het gebied daar baat bij heeft. Nederland (en m.n. in Fryslân) is in Europees verband de verplichting aan gegaan voor de weidevogels te zorgen omdat een zeer groot deel van de totale populatie van weidevogels voor hun broedsucces afhankelijk zijn van de broedmogelijkheden in ons land.
Het beheer vindt plaats op basis van afspraken, contracten en/of een kwaliteitshandboek. Zo heeft Natuurmonumenten zijn eigen kwaliteitshandboek. Voor het Particulier Natuurbeheer binnen de NkB geldt het kwaliteitshandboek van de Bosgroepen. Alle PN-boeren hebben via de NkB een gezamenlijk contract met de Bosgroepen. Het beheer is gericht op het in standhouden en optimaliseren van het door de provinsje Fryslân vastgestelde Natuurdoeltypen N13.01 Vochtig weidevogelgrasland. Om voor de dagelijkse praktijk een richtlijn voor het beheer te hebben heeft de NkB in overleg met alle PN-boeren, de Bosgroepen en Natuurmonumenten een Beheervisie voor Particulier Natuurbeheer vastgesteld. Deze beheervisie wordt ook door de boeren die een Cb-30 contract hebben afgesloten, gehanteerd. De controle op de naleving van het kwaliteitshandboek wordt gedaan door de Bosgroepen en voor de Cb-30 boeren door de provinsje Fryslân.
Voor het ANLb is de NkB aangesloten bij het Agrarisch Natuurcollectief ANC Westergo. Het beheer is geregeld in het contract dat de boer afsluit met Westergo. De voorbereiding van deze contracten is opgedragen aan de Nkb en wordt in de praktijk gedaan door de mozaïekregisseur van de Nkb
Voor het beheer zijn landelijk een aantal beheerpakketten beschikbaar gesteld. ANC Westergo heeft uit deze beschikbare pakketten een keuze gemaakt die doelmatig in het open weidegebied toegepast kunnen worden. Uit deze verzameling beheerpakketten van ANC Westergo kiest de boer, in overleg met de mozaïekregisseur, de beheerpakketten die passen bij de natuurlijke situatie op zijn percelen en bij zijn bedrijfsvoering. Daarbij spelen van zelfsprekend ook budgettaire beperkingen.
Tijdens het uitvoeren van de beheersmaatregelen wordt door een schouwcommissie van ANC Westergo via een steekproef gecontroleerd of de maatregelen correct uitgevoerd worden. Datzelfde wordt door de Nederlands Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) gedaan in opdracht van de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RVO).
De Cb-12 boeren maken in principe gebruik van dezelfde pakketten als de ANLb boeren. De controle op het juist uitvoeren van het beheer berust bij de provinsje Fryslân.
Monitoring
De monitoring richt zich voor het overgrote deel op de ontwikkeling van de weidevogelpopulatie. Daarbij zijn de 4 hoofdsoorten; Grutto, Kievit, Tureluur en Scholekster de gidssoorten, maar ook de andere (weide)vogels worden niet vergeten. Ook het aanwezig zijn en zo mogelijk tellen van predatoren wordt bijgehouden.
Het zijn de nazorgers van de vogelwachten van Mantgum, Boksum, Winsum en Marssum die deze monitoring in het veld doen. Deze vogelwachten zijn aangesloten bij de Bond van Friese Vogelwachten (BFVW)
De monitoring bestaat voornamelijk uit het tellen en registreren van het aantal broedparen en het uitvoeren van 3 alarmtellingen. Met deze laatste tellingen kan worden nagegaan wat het succes (BTS = bruto territoriaal succes) van het broedseizoen in ons gebied is. Het percentage van de BTS moet 65% of meer zijn wil de weidevogelpopulatie op peil blijven of groeien. De laatste jaren wordt dit percentage helaas niet gehaald. De oorzaken hiervan zijn de sterke achteruitgang van de habitat voor weidvogels op de percelen met een intensief landbouwgebruik en de verhoogde predatie in de beheerde gebieden, mede veroorzaakt door de muizenplagen van de afgelopen jaren.
Predatie
De predatie is een grote bedreiging voor het op peil houden van de weidevogelpopulatie. De belangrijkste predatoren zijn de vos, marterachtigen zoals de bunzing, de steenmarter, de hermelijn en (verwilderde) kat en de gevleugelde predatoren zoals buizerd, kraai, reiger etc.
De z.g.n. grondpredatoren zijn de grootste bedreiging. In Nederland zijn dit echter beschermde diersoorten. Het bestrijden daarvan is aan dermate strenge voorschriften gebonden dat men in de praktijk moet constateren dat deze dieren bter beschermd zijn dan de weidevogels.
De NkB doet alles wat binnen de wettelijke regels mogelijk is en wat in het vermogen licht van de NkB om de predatie te beperken (zie ook bij Projecten)